29 / 48
ΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙ ΚΛΗΡΟΥ [2]
ΑΘ. ΚΟΝΤΗΣ
205
i)
Κ
τήση με δικαιοπραξία
. Ως αντικατάλλαγμα θεωρείται οτιδήποτε απέκτησε ο νομέ-
ας της κληρονομίας με δικαιοπραξία (δικαιοπρακτικό αντικατάλλαγμα). Συνεπώς δεν
θεωρείται ως αντικατάλλαγμα το νόμιμο (π.χ. αποζημίωση για βλάβη ή καταστροφή
αντικειμένων της κληρονομίας, είσπραξη απαίτησης κ.λπ.
236
). Το δικαιοπρακτικό
αντικατάλλαγμα οφείλεται να αποδοθεί αυτούσιο σύμφωνα με τις διατάξεις των άρ-
θρων 1871 και 1872 αρ. 2 ΑΚ και μόνο αν δεν μπορεί να αποδοθεί αυτούσιο, ο νο-
μέας της κληρονομίας ευθύνεται με τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού.
Το νόμιμο αντικατάλλαγμα όμως, επειδή ανήκει στο νομέα της κληρονομίας, τότε
αυτός (ο νομέας) πρέπει εξαρχής να το αποδώσει στον κληρονόμο σύμφωνα με τις
διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού κατ’ άρθρο 1873 ΑΚ εκχωρώντας στον
κληρονόμο την αξίωση αποζημίωσης ή το τυχόν εισπραχθέν ποσό της αποζημίωσης.
ii)
Χρήση κληρονομιαίων μέσων
. Τέτοια είναι όχι μόνο πράγματα, αλλά και δικαιώ-
ματα. Δεν ενδιαφέρει ποιος από τους νομέα ή τρίτο κατέβαλε πρώτος την παροχή
του, ενώ αντικατάλλαγμα αποτελεί και το αντικείμενο ανταποδοτικής δωρεάς εκ μέ-
ρους του δωρεοδόχου προς το νομέα της κληρονομίας, ο οποίος πρώτος του είχε
δωρήσει αντικείμενο της κληρονομίας
237
.
iii)
Κτήση από το νομέα της κληρονομίας
. Εννοείται η κάθε είδους επίδοση προς το
νομέα. Και όταν ο νομέας αγοράζει πράγμα με χρήματα που ανήκαν εν μέρει στον
ίδιο και εν μέρει στην κληρονομία. Τότε ο κληρονόμος έχει αξίωση προς απόδοση
του πράγματος κατά συγκυριότητα. Δεν θεωρείται απόκτηση η εξόφληση χρεών του
νομέα της κληρονομίας με χρήματα της κληρονομίας, ευθύνεται όμως αυτός έναντι
του κληρονόμου με τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού (άρθρο 1873
ΑΚ)
238
.
III. Κύρωση ανίσχυρης δικαιοπραξίας
(άρθρο 1872 εδ. β΄ ΑΚ)
Αποτελεί γενική αρχή του δικαίου ότι προϋπόθεση κάθε διάθεσης είναι να έχει ο
εκποιών το εκποιούμενο δικαίωμα. Η αρχή αυτή υπήρχε και στο προϊσχύον του ΑΚ
δίκαιο, κατά την οποία
«ουδείς μετάγει πλέον ου έχει δικαιώματος»
, δηλαδή αν
εκείνος που μεταβιβάζει δεν είναι κύριος του μεταβιβαζόμενου πράγματος, δεν με-
ταβιβάζεται η κυριότητα αυτού
239
.
236. Βλ. όμως και
Φίλιο
, ΚληρΔ, § 112 Α, σ. 218.
237. Βλ. και διεξοδικώς σε
Παντελίδου
, Το αντικατάλλαγμα κλπ., ό.π., σ. 19.
238.
Παντελίδου
, Το αντικατάλλαγμα κ.λπ., ό.π., σ. 18.
239. Ειδικώς για μεταβίβαση ακινήτων βλ.
ΑΠ 934/2000
ΑρχΝ 2001,490,
ΑΠ 888/1977
ΝοΒ 1978,703,
ΕφΑθ 4562/1992
ΑρχΝ 1992,464,
ΕφΔωδ 200/2013
ΝΟΜΟΣ,
ΕφΔωδ 82/2007
ΝΟΜΟΣ, πρβλ.
Απ. Γεωργιάδη
, Εμπράγματο Δίκαιο, β΄ έκδ., 2010, § 43, αρ. 3, σ. 489. Για το προϊσχύσαν δίκαιο βλ.
Μπαλή
, Γενικαί Αρχαί του Αστικού Δικαίου, 7η έκδ., 1955, § 30,
του ιδίου
, Εμπράγματον Δίκαιον,
4η έκδ., § 61.
147
148
149
150