28 / 48
[2] ΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙ ΚΛΗΡΟΥ
204
ΑΘ. ΚΟΝΤΗΣ
2. Νομική φύση
Για τη νομική φύση του αντικαταλλάγματος έχουν υποστηριχθεί τρεις απόψεις:
i)
Κατά την κρατούσα άποψη
230
, το αντικατάλλαγμα αναπτύσσει μόνο
ενοχική ενέρ-
γεια
, υπό την έννοια ότι ο κληρονόμος έχει ενοχική αξίωση να απαιτήσει το αντικα-
τάλλαγμα από το νομέα της κληρονομίας, στον οποίο περιέρχεται κατά κυριότητα.
Ως απόδοση θεωρείται όχι μόνο η παράδοση της νομής, αλλά και η μεταβίβαση της
κυριότητας του αντικαταλλάγματος στον ενάγοντα κληρονόμο με την κατάρτιση της
οικείας μεταβιβαστικής δικαιοπραξίας
231
. Εάν κληρονομιαία αντικείμενα αντικατα-
στάθηκαν από απαιτήσεις, ως απόδοση νοείται η εκχώρησή τους. Εάν ο ενάγων
κληρονόμος δεν γνωρίζει εάν τα κληρονομιαία αντικείμενα υπάρχουν αυτούσια ή
έχουν εκποιηθεί, τότε μπορεί στην αγωγή του να ζητήσει αυτούσια την απόδοσή
τους και επικουρικώς να ζητήσει την καταδίκη του εναγόμενου – νομέα στην απόδο-
ση του αντικαταλλάγματος
232
.
ii)
Σύμφωνα με τη δεύτερη και αντίθετη άποψη
233
, το αντικατάλλαγμα έχει
εμπράγ-
ματη ενέργεια
, δηλαδή υποκαθίσταται στη θέση του στοιχείου που εξήλθε από την
κληρονομία έτσι ώστε να αποκτάται αμέσως στο πρόσωπο του κληρονόμου, σαν να
ήταν ο νομέας άμεσος αντιπρόσωπός του.
iii)
Κατά τρίτη άποψη
234
, το αντικατάλλαγμα αναπτύσσει ενοχική ενέργεια, με εξαίρε-
ση την περίπτωση που ο κληρονόμος ασκεί την αγωγή περί κλήρου και ζητά την
απόδοση του αντικαταλλάγματος με την ιδιότητα του νομίμου μεριδούχου. Τότε η
υποκατάσταση του αντικαταλλάγματος αναπτύσσει εμπράγματη ενέργεια και συνε-
πώς ο μεριδούχος αποκτά άμεσα το αντικατάλλαγμα κατά το ποσοστό της νόμιμης
μοίρας του.
3. Προϋποθέσεις
Για να θεωρηθεί το αντικατάλλαγμα αντικείμενο της κληρονομίας πρέπει να συντρέ-
χουν οι εξής προϋποθέσεις
235
:
230.
Μπαλής
, ΚληρΔ, § 209, αρ. 4,
Παπαντωνίου
, ΚληρΔ, σ. 181,
Παπαδόπουλος,
Αγωγές Κληρονο-
μικού Δικαίου Α΄, σ. 390,
Κουσούλης
σε Γεωργιάδη/Σταθόπουλου ΑΚ, άρθρα 1872-1873, αρ. 6,
11,
Γεωργιάδης
, ΚληρΔ, § 46, αρ. 62,
Παναγιωτόπουλος
σε Γεωργιάδη ΣΕΑΚ, άρθρο 1872, αρ. 9,
Ψούνη
, ΚληρΔ ΙΙ, σ. 449. Πρβλ. ΕφΚρ 94/1973 ΝοΒ 1973,1126.
231. Καταδίκη σε δήλωση βούλησης, άρθρο 949 ΚΠολΔ.
Γεωργιάδης
, ΚληρΔ, § 46, αρ. 62,
Παναγιωτό-
πουλος
σε Γεωργιάδη ΣΕΑΚ, άρθρο 1872 αρ. 9,
Ψούνη
, ΚληρΔ ΙΙ, σ. 449.
232.
Γεωργιάδης
, ΚληρΔ, § 46, αρ. 62, υποσημ. 91.
233.
Φίλιος
, ΚληρΔ, § 112 Β σ. 218, μάλλον έτσι και
Καράκωστας
ΑΚ, άρθρο 1871, σ. 543
234.
Παντελίδου
, Το αντικατάλλαγμα κλπ., ό.π., σ. 19.
235. Βλ. αναλυτικώς σε
Παναγιωτόπουλο
σε Γεωργιάδη ΣΕΑΚ, άρθρο 1872, αρ. 3-7.
142
143
144
145
146