Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η βία στο σχολικό χώρο δεν είναι ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο. Μόλις πριν

από λίγες δεκαετίες, η άσκηση σωματικής βίας από το δάσκαλο προς τον μα-

θητή αποτελούσε μία προσδοκώμενη και κοινωνικά αποδεκτή -έως ένα βαθ-

μό- συμπεριφορά, απόλυτα συνυφασμένη με την έννοια και την πρακτική της

πειθαρχίας στο σχολικό περιβάλλον. Οι ορισμοί της βίας είναι ποικίλοι, σχε-

τικοί και διαφοροποιημένοι. Προσδιορίζονται δε, από πολιτισμικές, ιδεολο-

γικές, κοινωνικές και αξιακές παραμέτρους και πάντα στο πλαίσιο συγκεκρι-

μένου κοινωνικού πλαισίου. Σήμερα, η άσκηση βίας σε βάρος των ανηλίκων

ως μέσο και πρακτική διαπαιδαγώγησης εμπεριέχει έναν έντονα αρνητικό και

απαξιωτικό χαρακτήρα και ονοματίζεται ως κακοποίηση που συμβαίνει στην

οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία. Η προστασία των δικαιωμάτων των

παιδιών σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής πραγματικότητας και σε όλους

τους κοινωνικούς θεσμούς αποτελεί προτεραιότητα, έκδηλη τόσο σε θεσμικές

–νομοθετικές πρωτοβουλίες, όσο και τις δημόσιες πολιτικές.

Η κοινωνική αναγνώριση του φαινομένου της σχολικής βίας έχει μια μικρή

δεκαπενταετή, ευρωπαϊκή εξελικτική πορεία με αφετηρία την Ευρωπαϊκή Διά-

σκεψη της Ουτρέχτης το 1997, όπου για πρώτη φορά το ζήτημα της σχολικής

βίας και του εκφοβισμού εντάχθηκε στην ημερήσια διάταξη της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής και κλήθηκαν εμπειρογνώμονες από τα τότε κράτη μέλη της Ευρω-

παϊκής Ένωσης με στόχο την αποτύπωση, την ερμηνεία και την αντιμετώπιση

του φαινομένου

1. Οι Συστάσεις του Συμβουλίου της Ε.Ε. επικυρώνουν την αναγκαιότητα μελέτης του φαινομέ-

νου και προτείνεται η σύσταση ευρωπαϊκού συμβουλίου εμπειρογνωμόνων και η εφαρμογή

δι-εθνικών πρότυπων πειραματικών σχεδίων σε ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο την ανάπτυξη

δράσεων, σχετικών με την προώθηση της ασφάλειας στο σχολείο. Στη συνέχεια, η «Πρωτο-

βουλία για τη Βία στα Σχολεία» (Initiative on School Violence) της Διεύθυνσης ΧΧΙΙ, αρμόδιας

για θέματα Εκπαίδευσης, Επιμόρφωσης και Νεότητας, στόχευε στην ενδυνάμωση της ευρω-

παϊκής συνεργασίας και την ενθάρρυνση διακρατικών δράσεων, σε θέματα που συνδέονται

με την ασφάλεια στο σχολείο και τη βία. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας προτάθηκαν δράσεις,

προγράμματα, ενημερωτικές εκστρατείες στα σχολεία για την πρόληψη του σχολικού εκφοβι-

σμού και της βίας, με ομάδες στόχου για επιμόρφωση, πέραν των μαθητών, τους δασκάλους,

διευθυντές σχολείων και γονείς. Η σύσταση Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη Σχολική

Βία (2000) και η διοργάνωση του Παγκόσμιου Συνεδρίου με αντικείμενο «Σχολική βία και

δημόσιες πολιτικές» (Μάρτιος 2001) ήταν τα επόμενα βήματα για την κοινωνική αναγνώριση

του φαινομένου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη δεκαετία 2000-10 παρατηρείται βιβλιογραφική

και ερευνητική έκρηξη για το ζήτημα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού τόσο στην Ευ-

ρώπη όσο και τις ΗΠΑ, με κύριο χαρακτηριστικό την ενασχόληση με το θέμα από διάφορους

επιστημονικούς κλάδους και πεδία, όπως συμβουλευτική ψυχολογία, επιστήμες της αγωγής,

ιατρική, παιδοψυχιατρική, κοινωνιολογία, εγκληματολογία κ.α. με στόχο την ανάδειξη επιμέ-