57 / 90
72
Σύγχρονη θεώρηση του δικαίου της ΑΕ
δ. Διάκριση μεταξύ ιδιοκτησίας και διοίκησης
Η αναφερθείσα διάκριση μεταξύ μετόχου και πιστωτή διαφέρει επίσης από τη
διάκριση μεταξύ ιδιοκτησίας στην εταιρική περιουσία και διοίκησης
239
. Κατά
τη γνώμη μου, η αναπτυχθείσα κυρίως στις Η.Π.Α. διδασκαλία για τον χωρι-
σμό («διάσπαση»), μεταξύ ιδιοκτησίας των μετόχων (shareholders) και εξου-
σίας διοίκησης των διοικητών (management)
240
, δεν μπορεί στο ισχύον δίκαιο
της αε να έχει την ίδια σημασία
241
. Τούτο οφείλεται όχι μόνο στους αναφερθέ-
ντες δογματικούς αλλά και σε πραγματικούς λόγους
242
: Διότι με βάση την ελ-
ληνική πραγματικότητα, που τελευταία γνωρίζει ριζικές αλλαγές, πρέπει να
ληφθεί υπ’όψη ότι η μεγάλη πλειοψηφία των λειτουργουσών ελληνικών αε εί-
ναι «μικρές» ή, σύμφωνα με τα αλλοδαπά σχετικά κριτήρια, πολύ «μικρές»
243
.
Στις εταιρίες αυτές οι μέτοχοι διατηρούν κατ’ ουσίαν οι ίδιοι (και) τη διοίκηση
της εταιρίας ή τον πλήρη έλεγχό της και μοιράζονται τα πραγματοποιούμενα
κέρδη της. Τούτο αποκτά σημασία επειδή το ισχύον δίκαιο της αε ρυθμίζει μεν
λεπτομερώς και με αναγκαστικούς κανόνες την πρόβλεψη και την πραγματική
καταβολή του μ.κ., χάριν περιορισμού των κινδύνων των εταιρικών πιστωτών
(βλ. π.χ. άρθρα 2, 4, 8, 9 επ., 10, 11, 12, 13), όμως, κατά βασική αρχή, αφή-
νει τη μέριμνα για την (ουσιαστική) διατήρηση του μ.κ. στους ίδιους τους εταί-
ρους ως μελών της γσ των μετόχων (βλ. π.χ. άρθρα 14, 16, 44α επ.)
244
.
239. Στο αστικό δίκαιο η έννοια της ιδιοκτησίας ταυτίζεται με την κυριότητα. Ευρύτερη εί-
ναι η έννοια της ιδιοκτησίας στο σύνταγμα (άρθρ. 17 Συντ). Βλ. ενδεικτικά
Γεωργιάδη
,
Εμπράγμ. Δίκ., 2η, σελ. 323 επ. με παραπομπές. Για τη συνταγματική προστασία της
νομικής θέσης του μετόχου και της μετοχικής ιδιοκτησίας του βλ.
Παπαπαναγιώτου
,
Όργανον γεν. συν. αε, τ. Α1, 2010, σελ. 46 επ.
240. «Διάσπαση» (δυνητική) ιδιοκτησίας και διοίκησης, όπου η μεν διοίκηση συμπεριλαμ-
βάνει την εξουσία διάθεσης και κατά νόμον δεν ανήκει αποκλειστικά στους διοικητές
αλλά και στη γσ των μετόχων, οι δε μέτοχοι παραμένουν κατ’ ουσίαν οι κύριοι της πε-
ριουσίας. Βλ. εκτενώς
Γεωργακόπουλο
, Το δίκ. των εταιρ., ΙΙΙ, σελ. 208 επ. με πα-
ραπομπές. Πρβλ. το γνωστό πρωτοποριακό για την εποχή του έργο των
Berle and
Means
, The Modern Corporation and Private Property, N.Y. 1933, ανατ. 1968. Μόνο
στη μεγάλη (“δημόσια”) αε απαντώνται ανόθευτα όλα τα χαρακτηριστικά της αε που
κατ’ αρχήν είναι και χαρακτηριστικά κάθε κεφαλαιουχικής εταιρίας. Βλ.
K. Schmidt
,
Gesellschaftsrecht, 4. Aufl., σελ. 770. Βλ. και π.κ. υπό § 4.
241. Η παραπάνω διάσπαση, μεταξύ ιδιοκτησίας και διοίκησης, λαμβάνει χώρα στα πρόσω-
πα των μετόχων και διοικητών. Κατά την εδώ υποστηριζόμενη άποψη, η διάσπαση δι-
ενεργείται από το νόμο, αφού το ν.π. της εταιρίας αποκτά την αποκλειστική διοίκηση
της εταιρικής περιουσίας, η οποία ανήκει στους μετόχους. Βλ. και π.κ. ιδίως υπό § 14.
242. Βλ.
Μαστροκώστα
, Διαμορφώσεις της εξουσίας διοίκησης στην κλειστή οικογενειακή
αε-Καταστατική προστασία των μετόχων, ΕπισκΕΔ 2015, 9 επ.
243. Βλ.
Ν. Ρόκα
, Εμπορ.Εταιρ., 7η, σελ. 184 επ.
244. Αντιθέτως, το ισχύον δίκαιο της αε περιέχει ελάχιστες ρυθμίσεις για την απόκτηση ξέ-
νων κεφαλαίων. Βλ. και
Hirte
, Kapitalgesellschaftsrecht, 6. Aufl., § 5 σελ. 297. Βλ.
εκτενώς τα άρθρα 3α επ., 8α, 17β.