3
Εισαγωγή
Πρόλογος της Πρώτης Έκδοσης
Η πραγματική κοσμογονία, που γνώρισε η φιλοσοφική μας σκέψη εδώ και πε-
ρίπου είκοσι πέντε χρόνια, και η υψηλότερη έποψη, στην οποία κατέληξε η αυ-
τοσυνείδηση του πνεύματος κατά την ίδια χρονική περίοδο, πολύ λίγο επέδρα-
σαν στη διάρθρωση της Λογικής.
Ό,τι προ τούτου του διαστήματος ονομαζόταν μεταφυσική, εκπαραθυρώθη-
κε κακήν-κακώς και εξαφανίστηκε ολοσχερώς από το πεδίο των Επιστημών. Πού
ακούγονται ή πού επιτρέπονται πια τα ψελλίσματα της παραδοσιακής Οντολο-
γίας, της λογικής Ψυχολογίας, της Κοσμολογίας ή της κάποτε επίκαιρης φυσικής
Θεολογίας; Ποιος ενδιαφέρεται πλέον για έρευνες π.χ. σχετικά με το άυλο της ψυ-
χής, τα μηχανιστικά και τα τελικά αίτια; Μα και οι άλλες αποδείξεις της παρου-
σίας τού θεού αναφέρονται μόνο για ιστορικούς λόγους ή προς όφελος της παι-
δείας και της αναψυχής. Είναι γεγονός ότι το ενδιαφέρον για το περιεχόμενο ή
τον τύπο της παραδοσιακής Μεταφυσικής ή και για τα δύο έχει οριστικά χαθεί.
Όσο περίεργο είναι να έχει αχρηστευθεί για ένα λαό π.χ. η Πολιτειακή Επιστή-
μη, που περιλαμβάνει τα φρονήματα, τις εθικές του συνήθειες και αρετές, άλλο
τόσο απορίας άξιο είναι να λησμονεί τη μεταφυσική, όταν δηλαδή το ασχολού-
μενο με την ουσία του λαού πνεύμα ζημιώνεται και απολλύει ακριβώς την πα-
ρουσία του μέσα σ’ αυτόν.
Η αλλοτριωτική διδασκαλία της καντιανής φιλοσοφίας, ότι δηλαδή η νόηση
δεν πρέπει να υπερβαίνει την εμπειρία, με το αιτιολογικό ότι αλλιώς η γνωστι-
κή ικανότητα γίνεται θεωρητικός λόγος, που δεν παράγει τίποτε άλλο εκτός από
φληναφήματα και αποκυήματα, δικαιολογεί από επιστημονικής πλευράς την πα-
ραίτηση από τη θεωρητική σκέψη. Τούτη τη δημοφιλή διδασκαλία συνέτρεξαν
και οι κραυγές της μοντέρνας Παιδαγωγικής και οι απαιτήσεις των καιρών, προ-
σανατολισμένες μόνο στην άμεση και επιτακτική ανάγκη, σύμφωνα με τις οποίες
η εμπειρία είναι το πρωταρχικό για τη γνώση, οπότε η θεωρητική εποπτεία είναι
τάχα βλαβερή για την επιδεξιότητα τόσο στη δημόσια όσο και την ιδιωτική ζωή,
το μόνο δε που απαιτείται είναι άσκηση και πρακτική εκπαίδευση. Αφού λοιπόν
η επιστήμη και ο κοινός νους συνεργάστηκαν για να επιφέρουν τον όλεθρο της
μεταφυσικής, καταλήξαμε στο περίεργο θέαμα να βλέπουμε ένα μορφωμένο λαό
χωρίς μεταφυσική, σαν να έχουμε απέναντί μας ένα ποικιλοτρόπως στολισμένο
ναό χωρίς αγία τράπεζα. Η Θεολογία, που στους παλαιότερους χρόνους υπήρξε
η προστάτις των θεωρητικών μυστηρίων και της συναφώς εξαρτημένης Μεταφυ-
σικής, εγκαταλείφθηκε από την εν λόγω επιστήμη χάριν του συναισθηματισμού,
του πρακτικού λαϊκισμού και του λόγιου ιστορισμού. Άμεση συνέπεια των παρα-
πάνω είναι ότι ξεχάστηκαν εκείνοι οι μοναχικοί, που θυσιάστηκαν για το λαό τους
ή αποχαιρέτισαν τα εγκόσμια με τη φιλοδοξία να είναι η ζωή τους θεώρηση και
υπηρέτηση του αιώνιου, όχι χάριν ωφέλειας, αλλά χάριν ευλογίας. Μια εξαφάνι-
ση, που από τη σκοπιά της ουσίας ναι μεν εντάσσεται σε άλλο συσχετισμό, αλλά
αξιολογείται το ίδιο, όπως και το προειρημένο φαινόμενο. Έτσι λοιπόν, αφού εκ-
διώχθηκαν τα σκότη της άχρωμης ενασχόλησης του νοσταλγού πνεύματος με
