13
Εισαγωγή
Πρόλογος της Δεύτερης Έκδοσης
Κανενός αντικειμένου η παρουσίαση δεν θα μπορούσε να είναι τόσο ασυμ-
βίβαστα και εγγενώς εύπλαστη, όσο η ανάπτυξη της σκέψης κατά την αναγκαιό-
τητά της. Καμία άλλη πραγμάτευση δεν θα είχε σε τέτοιο βαθμό την παραπάνω
απαίτηση. Η Επιστήμη της Λογικής πρέπει να ξεπεράσει και τα Μαθηματικά, δι-
ότι κανένα άλλο αντικείμενο δεν εμπεριέχει τέτοια ελευθερία και αυτονομία. Μια
τέτοιας έκτασης παρουσίαση απαιτεί, όπως συμβαίνει στις μαθηματικές συνεπα-
γωγές, να μην εμφιλοχωρεί σε κανένα στάδιο του αναπτύγματος ένας νοητικός
καθορισμός ή λογισμός, που να μην απορρέει αυτόθροα από τα προηγούμενα.
Εκείνο, από το οποίο πρέπει σίγουρα να παραιτηθούμε, είναι η αφηρημένη τελει-
ότητα της παρουσίασης. Ήδη με δεδομένο ότι η Επιστήμη αναγκάζεται να ξεκι-
νήσει με το εντελώς απλό, δηλαδή το πλέον γενικό και κενό, η ανάλυση μοιραία
αφήνει τις μονοσήμαντες εκφράσεις του απλού χωρίς περαιτέρω προσθήκη. Το
μόνο, που μπορεί να επιτευχθεί χάριν του πράγματος, είναι μια σειρά αρνητικών
λογισμών, ώστε να αποφευχθούν και να απομακρυνθούν προσμίξεις προστιθέμε-
νες από την παράσταση και την άναρχη σκέψη. Βέβαια, τέτοιες εμπνεύσεις διατά-
ραξης της εγγενούς πορείας της πραγμάτευσης είναι τυχαίες και στιγμιαίες, η δε
προσπάθεια απόκρουσής τους αναγκαστικά συνάπτεται με την ίδια τυχαιότητα.
Έτσι κι αλλιώς είναι μάταιο να θέλει κάποιος να ανατρέψει όλες αυτές τις ενστά-
σεις, αφού κείνται ακριβώς εκτός θέματος, κάτι τέτοιο μάλιστα θα παρενοχλούσε
την απαιτούμενη εδώ συστηματική παρουσίαση. Πάντως, η ιδιόμορφη ανησυχία
και ο κατακερματισμός τής σύγχρονης συνείδησής μας μάς εξωθεί πολλάκις να
λαμβάνουμε υπόψη και να αναφερόμαστε σε συναφείς λογισμούς και επινοήσεις.
Περαιτέρω, μια εύπλαστη ανάλυση αξιώνει και μία εύπλαστη αντίληψη αφομοί-
ωσης και κατανόησης. Όμως, τέτοιοι διαλλακτικοί νέοι και άνδρες, υπομονετικοί
και δύσπιστοι έναντι των ίδιων των λογισμών και των εμπνεύσεών τους, που συ-
νήθως βιάζεται η αυτο-επιβεβαίωση να αναδείξει, όπως αυτοί που περιέγραφε ο
Πλάτων, δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν σ’ ένα σημερινό διάλογο. Ακόμη λιγότε-
ρο θα μπορούσαμε να περιμένουμε τέτοιους αναγνώστες. Αντιθέτως, πολύ συχνά
και με επίταση στάθηκαν απέναντί μου αντίπαλοι, που αδυνατούσαν να κάμουν
την απλή σκέψη ότι οι εμπνεύσεις και οι επινοήσεις τους εμπεριέχουν κατηγορίες,
οι οποίες είναι με τη σειρά τους προϋποθέσεις και πρέπει να υπαχθούν σε κρι-
τική πριν από τη χρησιμοποίησή τους. Τούτη η έλλειψη συνειδητοποίησης πάει
πολύ μακριά: Υποπίπτει στη θεμελιώδη παρεξήγηση, δείγμα στρεβλής και απαί-
δευτης συμπεριφοράς, ενώ παρατηρεί μία κατηγορία, να σκέπτεται κάτι άλλο και
όχι την εν λόγω κατηγορία. Τούτη η αβλεψία συγχωρείται ακόμη λιγότερο, όταν
τούτη η άλλη σκέψη προϋποθέτει νοητικούς καθορισμούς, κατηγορίες και έννοι-
ες, που πρέπει με τη σειρά τους να βρουν τη θέση τους στο σύστημα της Λογι-
κής και να υποβληθούν σε λεπτομερή θεώρηση. Ολοφάνερο γίνεται τούτο στις
αλλεπάλληλες ενστάσεις και επιθέσεις, που δέχονται οι πρώτες έννοιες ή προτά-
σεις της Λογικής, το Είναι και το Μηδέν ή και το Γίγνεσθαι, το οποίο περιέχει ως
στοιχεία τούς δύο πρώτους καθορισμούς, όντας και αυτό αναντίρρητα ένας απλός
καθορισμός, όπως δείχνει και η πιο απερισπούδαστη ανάλυση. Η εμβρίθεια φαί-
νεται να επιβάλλει να εξεταστεί καταρχάς η Αρχή ως θεμέλιο, στο οποίο στηρίζο-
νται όλα, και μάλιστα να μην προχωρήσουμε περαιτέρω μέχρι να αποδειχτεί τού-
τη πέραν πάσης αμφιβολίας, ειδάλλως, αν αυτό δεν συμβεί, ν’ απορρίψουμε όλα
