11
Εισαγωγή
Πρόλογος της Δεύτερης Έκδοσης
ως σύνολο κατηγορημάτων. Το απαραίτητο, μη δυνάμενο να παραλειφθεί θεμέ-
λιο, η γενική έννοια, που είναι η ίδια η σκέψη, δεν δύναται να θεωρηθεί ως αδι-
άφορος τύπος συναπτόμενος μ’ ένα περιεχόμενο (μπορούμε άραγε να θεωρή-
σουμε τη λέξη «σκέψη» χωριστά από την παρασταση;). Όμως τούτες οι σκέψεις
των φυσικών και πνευματικών πραγμάτων, τα ίδια τα υποστασιακά περιεχόμε-
να, περιέχουν καθοριστικότητες, καθώς και τη διαφορά της ψυχής και του σώ-
ματος, της έννοιας και της συναφούς προς αυτήν πραγματικότητας. Το βαθύτε-
ρο θεμέλιο είναι η ψυχή δι’ εαυτήν, η καθαρή έννοια, ο πυρήνας των αντικειμέ-
νων, ο σφυγμός τής ζωής και της υποκειμενικής σκέψης. Τούτη η λογική φύση,
που εμψυχώνει το πνεύμα, δρα και κινείται μέσα σ’ αυτό, είναι η αποστολή (της
επιστήμης). Η ενστικτώδης συμπεριφορά διακρίνεται από τη νοήμονα και ελεύ-
θερη δράση κατά το ότι η τελευταία είναι ενσυνείδητη. Με το να εξαχθεί το πε-
ριεχόμενο της δράσης από την άμεση ένωση με το υποκείμενο και να αναχθεί
προ αυτού σε αντικείμενο, αρχίζει η ελευθερία του πνεύματος, που καταρχήν
είναι διασπασμένο σε άπειρες διαστάσεις και παγιδευμένο στις κατηγορίες μιας
ενστικτωδώς δρώσας σκέψης. Μέσα σ’ αυτό το πλέγμα αναδεικνύονται από και-
ρού εις καιρό πιο σταθεροί κόμβοι, που είναι τα ερείσματα και οι κατευθυντήρι-
ες γραμμές της ζωής του, οφείλουν την παγίωση και την ισχύ τους στο ότι, φε-
ρόμενοι προ της συνειδήσεως, αποτελούν τις καθαυτές και δι’ εαυτές υφιστά-
μενες έννοιες της ουσιαστικότητάς της. Το βασικότερο σημείο για τη φύση του
πνεύματος τυγχάνει, όχι μόνο η σχέση του ως καθαυτού με εκείνο που πράγμα-
τι είναι, αλλά το πώς αντιλαμβάνεται το ίδιο τον εαυτό του. Τούτη η αυτογνωσία
είναι ως αυτοσυνείδηση ουσιώδης καθορισμός της πραγματικότητάς του. Η κά-
θαρση των κατηγοριών, που είναι καταρχήν δραστικές μόνον ενστικτωδώς ως
ορμές και απομονωμένες, ευμετάβολες και συγκεχυμένες, διασπαστικές και τα-
ραχώδεις για τη συνείδηση, και η εξύψωση του πνεύματος προς την ελευθερία
και την αλήθεια είναι η υψηλότερη λογική αποστολή.
Ό,τι ορίσαμε ως αφετηρία της επιστήμης και αναγνωρίσαμε ως προϋπόθεση
της αληθινής γνώσης, δηλαδή οι έννοιες και τα στοιχεία τους, η διαχείριση τών
νοητικών καθορισμών ως τύπων διαφοροποιημένων και τοποθετημένων γύρω
από το υλικό τους, παρουσιάζεται ως ασύμβατη συμπεριφορά σε σχέση με την
αλήθεια, το αντικείμενο και το σκοπό της Λογικής. Διότι ως απλοί τύποι διαφο-
ρετικοί από το περιεχόμενο εκλαμβάνονται με ένα στατικό καθορισμό, που τούς
σφραγίζει ως πεπερασμένους και ακατάλληλους για τη σύλληψη της άπειρης
αλήθειας. Όσο κι αν το αληθές σε όλες τις μορφές του συνοδεύεται από περιο-
ρισμούς και περατότητα, τούτο είναι απλά η όψη της άρνησης, της αναλήθειας
και της πλασματικότητας, του ίδιου του τέλους του και όχι η κατάφαση, η επιβε-
βαίωσή του. Απέναντι στη γυμνότητα των απλώς τυπικών κατηγοριών τόσο πολύ
εξανέστη το ένστικτο της υγιούς λογικής, ώστε εγκαταλείπει με περιφρόνηση τη
γνώση τους στη λόγια σχολαστικότητα των μεταφυσικών και των ακαδημαϊκών
με παραγνώριση της αξίας, που περιέχει η συνειδητοποίηση των σχέσεων αυτών,
χωρίς μάλιστα να αντιλαμβάνεται ότι τοιουτοτρόπως παγιδεύεται στην ενστικτώ-
δη δραστηριότητα της φυσικής λογικής, στη θεωρητικοποιημένη απόρριψη της
γνώσης και εμπέδωσης των νοητικών καθορισμών προς όφελος της νοθευμένης
και ανελεύθερης σκέψης. Ο ξεκάθαρος βασικός ή κοινός καθορισμός του συνό-
