6
Η αντικειμενική λογική
Εισαγωγή
ουσιαστικότητες, καθαυτές και δι’ εαυτές. Είναι οι καθαρές σκέψεις, το σκεπτό-
μενο την ουσία του πνεύμα. Η αυτό - κίνησή τους είναι η πνευματική τους ζωή,
μέσω αυτών δομείται η επιστήμη ως παρουσίαση του πνεύματος. Με τα παρα-
πάνω αναδεικνύεται η σχέση της επιστήμης, που ονόμασα Φαινομενολογία του
Πνεύματος, με τη Λογική. Όσο αφορά την εξωτερική σχέση, είχα προγραμματί-
σει μετά το πρώτο Μέρος του «Συστήματος των Επιστημών»
2
, που περιέχει τη
Φαινομενολογία, να παραθέσω ένα δεύτερο, που να περιέχει τις δύο εμπειρικές
επιστήμες της Φιλοσοφίας, τη Φυσική Φιλοσοφία και τη Φιλοσοφία του Πνεύ-
ματος, οπότε θα περαιωνόταν το Σύστημα των Επιστημών. Όμως η απαραίτη-
τη έκταση, που θα έπρεπε να διαθέτει η Λογική, με εξώθησε να την επεξεργα-
στώ και να τη δημοσιεύσω χωριστά. Συνεπώς, σ’ ένα ευρύτερο σχέδιο αποτελεί
την αμέσως επόμενη συνέχεια της Φαινομενολογίας του Πνεύματος. Αργότερα
δε σκοπεύω να προχωρήσω στην επεξεργασία των δύο εμπειρικών επιστημών
της Φιλοσοφίας. Τούτος ο πρώτος τόμος της Λογικής περιέχει πάντως ως πρώ-
το βιβλίο τη Διδασκαλία τού Είναι. Το δεύτερο βιβλίο, η Διδασκαλία της Ουσί-
ας, ως δεύτερο τμήμα του πρώτου τόμου είναι ήδη επί του πιεστηρίου. Ο δεύ-
τερος τόμος θα περιέχει την Υποκειμενική Λογική ή τη Διδασκαλία της Εννοίας.
Νυρεμβέργη, 12 Μαρτίου 1812
Πρόλογος της Δεύτερης Έκδοσης
Σ’ αυτή τη νέα επεξεργασία της Επιστήμης της Λογικής, της οποίας κυκλοφο-
ρεί τώρα ο πρώτος τόμος, προχώρησα με πλήρη συνείδηση τόσο της δυσχέρει-
ας του αντικειμένου και της παρουσίασής του όσο και της ατέλειας, την οποία
ενέχει η πραγμάτευση της πρώτης εκδόσεως. Αν και κατά την πολυετή απασχό-
λησή μου με τούτη την επιστήμη μόχθησα αφάνταστα να διορθώσω τις ατέλει-
ες, αισθάνομαι παρά ταύτα την ανάγκη να ζητήσω την επιείκεια του αναγνώστη.
Βέβαια, μια πραγμάτευση τέτοιων αξιώσεων δεν μπορεί παρά να έχει την αιτία
της και τη δικαιολογητική της βάση στην ένδεια και την εξωτερικότητα του προ-
ϋπάρχοντος υλικού της μέχρι τούδε Μεταφυσικής και Λογικής. Όσο κι αν η τε-
λευταία έγινε αντικείμενο γενικής και συχνής επεξεργασίας μέχρι τις μέρες μας,
πάντως η θεωρητική πλευρά παρέμεινε ανεπεξέργαστη. Μάλλον, επαναλαμβά-
νεται διαρκώς το ίδιο υλικό και μάλιστα αραιωμένο σε σημείο τετριμμένης επι-
φανειακότητας ή ανακαλύπτουν εκ νέου και κουβαλούν αχθοφορικά την πα-
λιά σαβούρα κατά τρόπον, ώστε εκ τέτοιων μηχανιστικών προσπαθειών να μην
προκύπτει κανένα κέρδος για το φιλοσοφικό νόημα. Όμως, το να παρουσιαστεί
η επικράτεια της σκέψης φιλοσοφικά, δηλαδή κατά την εγγενή δραστηριότη-
τά της ή, όπερ και το αυτό, κατά την αναγκαία εξέλιξή της, θα έπρεπε να είναι
2.
Βαμβέργη και Wuerzburg παραπλεύρως του Goebhard, 1807. Τούτος ο τίτλος δεν θα δοθεί
πλέον στη δεύτερη έκδοση, που θα δημοσιευθεί το επόμενο Πάσχα. Στη θέση του σκοπού-
μενου δεύτερου Μέρους, που θα περιείχε τις υπόλοιπες φιλοσοφικές επιστήμες, εξέδωσα εν
τω μεταξύ την «Εγκυκλοπαίδεια των Φιλοσοφικών Επιστημών», που μάλιστα το προηγούμε-
νο έτος έφθασε αισίως στην τρίτη έκδοση (σημείωση 1831).
