5
Εισαγωγή
Πρόλογος της Πρώτης Έκδοσης
σχετικά με αυτή την επιστήμη και τα κριτήριά της. Είθε η αναγκαιότητα νέας αφε-
τηρίας ως προς αυτή την επιστήμη, η ιδιάζουσα φύση του αντικειμένου και η έλ-
λειψη προηγούμενων εργασιών, που θα μπορούσαν να στηρίζουν μια τέτοια ολο-
κληρωτική αναθεώρηση, να ληφθούν υπόψη από ορισμένους μικρόλογους επι-
κριτές, ακόμη κι αν η πολυετής μου εργασία δεν μπόρεσε να προσδώσει μεγα-
λύτερη τελειότητα σε τούτο το εγχείρημα. Η βασική έποψη είναι ότι προτείνου-
με μια νέα έννοια επιστημονικής πραγμάτευσης. Η Φιλοσοφία, εφόσον φιλοδο-
ξεί να είναι επιστήμη, όπως έχω αναφέρει και αλλού
1
, δεν μπορεί να παραλαμ-
βάνει τη μέθοδό της από μία κατώτερη επιστήμη, όπως τα Μαθηματικά, ούτε να
παγιδεύεται σε κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις εσωτερικής θεώρησης (σ.μ. κα-
τανάλωσης) ή να χρησιμοποιεί την ευρεσιλογία του εξωτερικού στοχασμού. Δύ-
ναται να είναι η φύση του περιεχομένου, που κινείται στο πεδίο της επιστημονι-
κής γνώσης, μόνο αν ο ίδιος ο λογισμός τού περιεχομένου καταρτίζει και παρά-
γει αυτόματα τον καθορισμό του.
Η νόηση καθορίζει και συγκρατεί τους καθορισμούς. Η λογική είναι αρνη-
τική και διαλεκτική, διότι εξαρθρώνει και διαλύει τους καθορισμούς της νόη-
σης. Είναι θετική, διότι παράγει το γενικό και αντιλαμβάνεται το μερικό σ’ αυτό
το πλαίσιο. Όπως η νόηση διαχωρίζεται από τη λογική, έτσι συνηθίζουμε να θε-
ωρούμε τη διαλεκτική λογική ως κάτι διαφορετικό από τη θετική (σ.μ. τυπική)
λογική. Όμως, κατά την αλήθειά της, η λογική είναι πνεύμα, που είναι υψηλότε-
ρο και από τη νοησιαρχική λογική και από την έλλογη νόηση. Είναι το αρνητι-
κό, το οποίο συγκροτεί την ποιότητα τόσο της διαλεκτικής λογικής όσο και της
νόησης. Αρνείται το απλό και έτσι θέτει τη συγκεκριμένη διαφοροποίηση (σ.μ.
διαφορά δυναμικού) της νόησης. Την αποσυναρμολογεί, γι’ αυτό είναι διαλεκτι-
κό. Δεν παραμένει όμως στο «μηδέν εις το πηλίκον», αλλά καθίσταται εν μέσω
της διαδικασίας θετικό, γεννώντας την πρωταρχική απλότητα ως γενική και συ-
γκεκριμένη. Το δεδομένο μερικό δεν υπάγεται σ’ αυτήν, αλλά εντός του καθορι-
σμού και της ανάλυσης αυτού καθορίζεται αυτόματα ως τέτοιο. Τούτη η πνευ-
ματική κίνηση, η οποία εντός της απλότητάς της προσδίδει στον εαυτό της κα-
θοριστικότητα ισούμενη με τον εαυτό της, είναι η απόλυτη μέθοδος της γνώσης
και συγχρόνως η εγγενής ψυχή του περιεχομένου. Μέσα σ’ αυτήν την αυτόματη
πορεία δόμησης ισχυρίζομαι ότι η Φιλοσοφία είναι ικανή να καταστεί αντικειμε-
νική επιστήμη του «όπερ έδει δείξαι».
Με αυτή την έννοια επιχείρησα να παρουσιάσω τη συνείδηση στη «Φαινομε-
νολογία του Πνεύματος». Η συνείδηση είναι το πνεύμα ως συγκεκριμένο, ως γνώ-
ση δεσμευμένη στην εξωτερική στοιβάδα. Όμως η πρόοδος αυτού του αντικει-
μένου βασίζεται, όπως η ανάπτυξη όλης της φυσικής και πνευματικής ζωής, στη
φύση των καθαρών ουσιαστικοτήτων, που αποτελούν το περιεχόμενο της Λογι-
κής. Η συνείδηση ως το εμφανιζόμενο πνεύμα, που απελευθερώνεται κατά την
πορεία του από την αμεσότητα και την εξωτερική του διαμόρφωση, γίνεται κα-
θαρή γνώση, η οποία προσκομίζει στον εαυτό της ως αντικείμενο τις καθαρές
1.
Φαινομενολογία του Πνεύματος, Πρόλογος της πρώτης εκδόσεως, τόμ. 3ος, σ. 40 επ. στην έκ-
δοση του Suhrkamp : Η ανάπτυξη του αντικειμένου είναι συγχρόνως η γνώση της μεθόδου
και εντάσσεται στη Λογική.
