14
Η αντικειμενική λογική
Εισαγωγή
τα επόμενα. Τούτη η εμβρίθεια έχει το πλεονέκτημα να παρέχει τη μέγιστη ανα-
κούφιση στη δραστηριότητα της σκέψης. Περικλείει όλη την εξέλιξη γύρω από
ένα σπόρο και αισθάνεται κραταιά αυτοπεποίθηση ότι θα αντιμετωπίσει τα πά-
ντα, αφού αντιμετώπισε το πρωταρχικό, το απλό, που είναι όμως και το πιο εύκο-
λο να απορριφθεί. Δηλαδή τελικά, η αυτάρεσκη εμβρίθεια διαφημίζει τον εαυτό
της αξιώνοντας «ήσσονα προσπάθεια». Τούτος ο περιορισμός στο απολύτως απλό
παρέχει ελεύθερο περιθώριο στην αυθαιρεσία της σκέψης, που δεν θέλει να πα-
ραμείνει απλουστευμένη, αλλά να προχωρήσει σε περαιτέρω συλλογισμούς. Τοι-
ουτοτρόπως, δίνοντας το δικαίωμα μη περαιτέρω ενασχόλησης ανάλογα με την
αρχική (θετική ή αρνητική) τοποθέτηση έναντι του αξιώματος, η εμβρίθεια πε-
τυχαίνει το αντίθετο από αυτό που θα έπρεπε, δηλαδή την ανάδειξη και άλλων
εκτός του αξιώματος προϋποθέσεων, κρίσεων και κατηγοριών (σ.μ. καυτηριάζεται
η απλότητα, αποκρούεται το αξίωμα και η αναγωγή). Τέτοιες προϋποθέσεις ότι
η απειρότητα είναι διαφορετική από την περατότητα, το περιεχόμενο κάτι άλλο
από τον τύπο, το εσωτερικό μη ταυτιζόμενο με το εξωτερικό, ότι η μεσολάβη-
ση δεν είναι αμεσότητα, σαν να μη τα ξέρει κανείς αυτά, προβάλλονται με τρό-
πο αφ’ υψηλού νουθεσίας, χωρίς να αποδεικνύονται, αλλά μάλλον με αφηγήσεις
και διαβεβαιώσεις. Σε μία τέτοια από καθέδρας διδασκαλία –πώς αλλιώς να την
ονομάσει κανείς– υπάρχει κάτι το ανόητο. Δηλαδή το να προϋποθέτεις και συγ-
χρόνως να αποδέχεσαι κάτι το αθεμελίωτο, να αγνοείς ότι ακριβώς είναι ανάγκη
και αποστολή της λογικής σκέψης να ερευνά σε ποιο βαθμό κάτι πεπερασμένο
άνευ απειρότητας παρίσταται ως αληθές, ή αν μια αφηρημένη απειρότητα, ένα
άτυπο περιεχόμενο ή ένας τύπος κενός περιεχομένου, που είναι πυρήνας μη εκ-
δηλούμενος, διαθέτει μια εξωτερική στοιβάδα, αν έχει μ’ άλλα λόγια πραγματι-
κότητα. Όμως, τούτη η μόρφωση και πειθαρχία της σκέψης, δια της οποίας διε-
νεργείται μια ρευστή και εύπλαστη επισκόπηση και ξεπερνιέται η ανυπομονησία
της εμμονής σε μία συγκεκριμένη έμπνευση, επιτυγχάνεται μόνο με την (κυκλι-
κή) σπουδή και αναπαραγωγή της συνολικής εξέλιξης.
Όποιος επιχειρεί να παρουσιάσει ένα αυτόνομο οικοδόμημα φιλοσοφικής επι-
στήμης στους μοντέρνους καιρούς, είναι χρήσιμο να θυμάται ότι ο Πλάτων, κατά
την κατάστρωση του έργου του, φέρεται να επεξεργάστηκε επτά φορές τη θε-
ωρία του περί της πολιτείας. Τούτη η υπενθύμιση και η σύγκριση, εφόσον επι-
τρέπεται ή είναι εφικτή, θα έπρεπε να οδηγήσει στην αξίωση για ένα σύγχρονο
έργο με βαθύτερα θεμέλια, δυσχερέστερο αντικείμενο και απείρως πλουσιότε-
ρο υλικό να διατεθεί επαρκής χρόνος, ώστε να γίνει εβδομήντα επτά φορές επε-
ξεργασία. Έτσι λοιπόν ο συντάκτης αυτών των γραμμών, έχοντας επίγνωση της
ατέλειωτης έκτασης του αντικειμένου, αρκείται σε ό,τι κατάφερε υπό την πίεση
της εξωτερικής αναγκαιότητας, των αναπόφευκτων περισπασμών της χρονικής
μέριμνας και των πρόσκαιρων συμφερόντων. Μένει μάλιστα με την αμφιβολία,
αν η πολύβουη τύρβη των καιρών και η εκκωφαντική φλυαρία του κομπασμού,
πολύ ματαιόδοξη για να περιοριστεί στη μοιραία προσωρινότητα των συμπερα-
σμάτων, αφήνουν ακόμη περιθώριο για συμμετοχή την απάθεια και την αταρα-
ξία της γνωστικής σκέψης.
Βερολίνο, 7 Νοεμβρίου 1831
