ΚΡΑΤΟΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ: «ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ» ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ;

του 1952 (το αντίστοιχο, δηλαδή, του σημερινού άρθρου 5§3, το οποίο, ελλείψει

τότε διατάξεως αντίστοιχης με το άρθρο 5§1 του ισχύοντος Συντάγματος, αναγνω-

ρίζονταν τότε από τους πάντες ως το συνταγματικό βάθρο της οικονομικής ελευθε-

ρίας6), πλην όμως ήταν δικαιολογημένος,

«ως προσωρινόν εντελώς μέτρον, αποσκοπούν την

εξασφάλισιν της διοικήσεως του νέου νομικού προσώπου και την

οργάνωσιν αυτού, μέχρι της ανταλλαγής των μετοχών, οπότε οι

μέτοχοι δύνανται να ανακαλέσωσι το προσωρινόν τούτο Δ.Σ. κατ’

εφαρμογήν του ανακλητού των εντολοδόχων εν παντί χρόνω».

Ως άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα ανοχής ακραίας κρατικής παρέμβασης

από το Συμβούλιο της Επικρατείας, την ίδια περίοδο, θα μπορούσε να αναφερθεί

η εύκολη επικύρωση της εκχώρησης του μονοπωλίου των αεροπορικών συγκοι-

νωνιών σε έναν ιδιώτη, τον Αριστοτέλη Ωνάση, το 1956, με την κατάργηση δια

νόμου της παλαιάς ΤΑΕ

Βλέπουμε έτσι ότι, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, υπό την πίεση των

προτεραιοτήτων της ανοικοδόμησης και της προσέλκυσης ξένων επενδυτών, δι-

αμορφώθηκαν οι τρεις πυλώνες, πάνω στους οποίους στηρίχθηκε η δικαιολόγη-

ση του παρεμβατικού ρόλου του κράτους στην Ελλάδα, πολύ προτού οι Έλληνες

δημοσιολόγοι ανακαλύψουν την γερμανική θεωρία του «οικονομικού Συντάγμα-

τος» προς το τέλος της δεκαετίας του 1970

πρώτον

, ευρεία εκδοχή του δημόσιου

συμφέροντος και ανοχή της σχεδόν ανέλεγκτης επίκλησής του από τη διοίκηση

για την επιβολή περιορισμών στην οικονομική και, ειδικότερα, την επιχειρημα-

τική ελευθερία.

Δεύτερον

, αποκλεισμός των ενοχικών δικαιωμάτων από το πεδίο

6. Έτσι, οι Αλ. Σβώλος και Γ. Βλάχος δίδασκαν ότι μολονότι το Σύνταγμα του 1952 (ούτε όμως και

τα παλαιότερα) δεν περιείχε διάταξη «αναφερομένην εις την οικονομικήν ελευθερίαν ή εις τα

σχέσεις κράτους και οικονομίας», «δεν ημφισβητήθη παρ’ ημίν ότι εις την «προσωπικήν ελευ-

θερία» του άρθρου 4 Συντ. περιέχεται και η ελευθερία της οικονομικής κινήσεως»

ακολουθούσε

παραπομπή στη σχετική νομολογία του ΣτΕ από την δεκαετία του 1930, βλ.

Αλ. Σβώλου & Γ.

Βλάχου

, Το Σύνταγμα της Ελλάδος, τ.Α’, Αθήναι, 1954, σ. 324 & επ. 325.

7. ΣτΕ(Ολ.)3/1956, ΝοΒ Δ’(1956), σ. 481-3.

8. Τότε δημοσιεύθηκε στα ελληνικά, σε μετάφραση του μετέπειτα αντιπροέδρου του ΣτΕ Μιχ. Βρο-

ντάκη, άρθρο του κορυφαίου Γερμανού δημοσιολόγου

P. Badura

με τίτλο «Θεμελιώδη προβλή-

ματα του οικονομικού συνταγματικού δικαίου», (ΝοΒ ΚΔ’(1976), σ. 833 & επ.), το οποίο, όπως

έχει παρατηρηθεί, άσκησε μεγάλη επιρροή στην διαμόρφωση της ελληνικής δημοσιολογικής

θεωρίας για το οικονομικό Σύνταγμα, βλ.

Ελ. Τροβά,

«Οικονομικό Σύνταγμα και ευρωπαϊκό δί-

καιο», Το Σύνταγμα. Επιστημονικά συνέδρια, Τα εικοσάχρονα του Συντάγματος 1975, πρόλ.:

Ν.Κ. Αλιβιζάτου,

Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1998, σ. 463 & επ. –Είχε προηγηθεί

η διδ. διατριβή του μετέπειτα Συμβούλου Επικρατείας

Ιω. Τζεβελεκάκη,

Ο κρατικός οικονομι-

κός προγραμματισμός εξ επόψεως δημοσίου δικαίου, Αθήναι-Κομοτηνή, εκδ. Αντ. Σάκκουλα,

1974.