ΚΡΑΤΟΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

ΝΙΚΟΣ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ

Θέλω, εν πρώτοις, να επισημάνω το αυτονόητο: στα Μνημόνια και τις άλλες

πράξεις που υπεγράφησαν από τον Μάιο του 2010, αντισυμβαλλόμενος των δα-

νειστών μας και των εκπροσώπων τους δεν ήταν οι ελληνικές τράπεζες, ούτε κά-

ποιες άλλες επιχειρήσεις που αναζητούσαν ρευστό, αλλά το ελληνικό Δημόσιο και,

σε ορισμένες περιπτώσεις, η Τράπεζα της Ελλάδος. Διότι, προδήλως, κανένας άλ-

λος εκτός από το κράτος δεν μπορούσε να εξασφαλίσει για τη χώρα τις τεράστιες

ποσότητες ρευστού, που χρειάζονταν επιτακτικά –και μάλιστα το ταχύτερο για να

αποτραπεί η άτακτη χρεοκοπία. Το γεγονός αυτό και μόνον αναδεικνύει τον νομικά

όχι απλώς κρίσιμο αλλά και καθοριστικό ρόλο που καλείται να παίξει το κράτος για

την έξοδο από την παρούσα κρίση, κρίση η οποία, σημειωτέον, σε αντίθεση με άλ-

λες χώρες, όπως π.χ. η Ιρλανδία, συμβαίνει να είναι πρωτίστως δημοσιονομική,

δηλαδή να αφορά το ίδιο το κράτος. Με άλλα λόγια, το κράτος, αν και ο ρόλος του

ως επιχειρηματία περιορίζεται ουσιωδώς, «επιστρέφει» . Και τούτο διότι είναι ο

μόνος εγγυητής της εφαρμογής των συμφωνηθέντων, τον οποίο αναγνωρίζουν οι

δανειστές μας.

Αποφασιστικός όμως είναι ο ρόλος του και ηθικοπολιτικά. Είτε για την εφαρ-

μογή των συμφωνηθέντων, είτε για την ανάληψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών,

όπως ακριβώς συνέβη στο παρελθόν σε όλα τα μήκη και πλάτη την επαύριο πολέ-

μων ή μεγάλων καταστροφών, σε μια δημοκρατία, το κράτος είναι ο μόνος φορέας

που «δικαιούται» αλλά και μπορεί να λειτουργήσει ως επιτελικός νους και «επιβλέ-

πων» στην πράξη των δράσεων που συντείνουν στην ανάπτυξη. Της ανάπτυξης η

οποία, υπό τις σημερινές ειδικά συνθήκες, αναδεικνύεται καθ’ εαυτήν σε δημό-

σιο συμφέρον ύψιστης προτεραιότητας, από τον βαθμό πραγμάτωσης του οποίου

εξαρτάται όχι μόνον η ζωή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, θυμάτων της κρίσης,

αλλά και η επιβίωση του έθνους. Πολιτικά, λοιπόν, μόνον ένας δημοκρατικά νομι-

μοποιημένος φορέας, μπορεί να εκπληρώσει, αμέσως ή εμμέσως, μια τόσο δυσχε-

ρή αποστολή.

Είναι σε θέση σήμερα το ελληνικό κράτος να αναλάβει αυτόν τον ρόλο; Αφήνω

κατά μέρος την παλαιά συζήτηση για τις κακοδαιμονίες της δημόσιας διοίκησης

στη χώρα μας, το πώς στελεχώθηκε επί δεκαετίες χωρίς αξιοκρατία, τις γνωστές

αβελτηρίες στη δράση της και τις δυσχέρειες, υποκειμενικές και αντικειμενικές,

στις οποίες προσκρούει η μεταρρύθμισή της. Θα σταθώ μόνο σε τρεις παράγοντες

που, αν συντρέξουν, η «επιστροφή» του κράτους δεν θα σημάνει επιστροφή στο

παρελθόν, δηλαδή οπισθοχώρηση, αλλά γύρισμα σελίδας:

Πάνω απ’ όλα θα τοποθετούσα την μέριμνα για αξιοκρατική στελέχωση ειδικά

των κρίσιμων υπηρεσιών. Οι κομματικές επιλογές δεν μπορεί προφανώς να στα-

ματήσουν από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι αδιανόητο εν τούτοις να συνεχίζονται

για θέσεις που απαιτούν ειδικές γνώσεις, επαγγελματική επάρκεια και ηθικά ανε-

πίληπτο παρελθόν. Σε αυτό ο νόμος μπορεί να βοηθήσει. Για να γίνει αντιληπτό τι

εννοώ, αρκεί να συγκρίνει κανείς το πώς ρυθμίζεται σήμερα από τον ιδρυτικό του