ΚΡΑΤΟΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

ΝΙΚΟΣ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ

της συνταγματικής προστασίας της ατομικής ιδιοκτησίας. Και,

τρίτον

, πολύ εύκο-

λη αποδοχή του κατεπείγοντος για την επιβολή τύποις προσωρινών, κατ’ ουσίαν

όμως οιονεί μόνιμων περιορισμών σε θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών, όπως

π.χ. το δικαίωμα εκλογής της διοίκησης ανώνυμης εταιρίας.

*****

Το Σύνταγμα του 1975 δεν έθιξε την παρεμβατική αυτή παράδοση του κράτους

στην οικονομία. Τουναντίον, την διευκόλυνε όχι μόνον με τη θέσπιση των γνω-

στών περιορισμών που έθεσε στις εγγυήσεις των δικαιωμάτων της οικονομικής

ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της επιχειρηματικής ελευθερίας (στα άρθρα 5§1,

17§1 και 106§2 του Συντάγματος αντιστοίχως) αλλά, προπάντων, με την πρόβλε-

ψη,

πρώτον,

στο άρθρο 106§1 όχι μόνον του «συντονισμού» της οικονομίας (όπως

το πρότεινε τότε η Νέα Δημοκρατία), αλλά και του «προγραμματισμού» της (όπως

το ήθελε μεταξύ άλλων και ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου σε μια σοσιαλδημοκρατική λο-

γική)

και,

δεύτερον,

των «προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης»,

του άρθρου 79§8, τα οποία εγκρίνει η Ολομέλεια της Βουλής. Την εμπλοκή αυτής

της Βουλής, ένας άλλος νομικός ηπίων τόνων, που ούτε αυτός ήταν συνταγματο-

λόγος, ο μετέπειτα καθηγητής Κωνστ. Φινοκαλιώτης, τη χαρακτήρισε το 1980, ως

«την σημαντικότερη καινοτομία του Συντάγματος» στο θέμα του προγραμματισμού,

αφού, με αυτήν, η χάραξη της μεσομακροπρόθεσμης οικονομικής πολιτικής υπο-

τίθεται πως αφαιρούνταν από την κυβέρνηση και αναθέτονταν στη Βουλή

Έκτοτε, ως γνωστόν, οι διατάξεις αυτές δεν εφαρμόστηκαν ποτέ

τουλάχιστον

ευθέως. Ούτε βέβαια οι εξ ίσου σημαντικές των παραγράφων 3-6 του άρθρου 106

του Συντάγματος για την εθνικοποίηση επιχειρήσεων «με χαρακτήρα μονοπωλίου»

ή με «ζωτική σημασία για την αξιοποίηση του εθνικού πλούτου» ή που «έχουν ως

κύριο σκοπό την παροχή υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο». Aυτό, εν τούτοις,

δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Γιατί, παρ’ότι δεν εφαρμόσθηκαν αυτές καθ΄εαυτές

επισήμως, «έδωσαν τον τόνο» στη σχέση κράτους και αγορών τα χρόνια που ακο-

λούθησαν, δηλαδή στα χρόνια της Μεταπολίτευσης

. Έτσι, ενώ στα «ελάσσονα»,

τα δικαστήρια δεν δίσταζαν κατά καιρούς να ακυρώνουν αυθαίρετες πρωτοβουλίες

9. Για την διαμόρφωση του άρθρου 106 Σ., βάσει του κυβερνητικού σχεδίου Συντάγματος και

των προτάσεων της τότε αντιπολίτευσης, βλ. Βουλή των Ελλήνων, Ε’ Αναθεωρητική, Σύνταγμα

1975. Διάταξις κατ’ άρθρον επίσημων σχεδίων-τροπολογιών και ψηφισθέντος τελικού κειμέ-

νου, Αθήναι, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, 1976, σ. 163 & επ.

10. «Σύνταγμα και οικονομικός προγραμματισμός», in Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Νομι-

κή Σχολή, Πέντε χρόνια εφαρμογής του Συντάγματος του 1975, Κομοτηνή, 1981, σ. 169 &

επ., 182.

11. Αξίζει, πάντως, να αναφερθεί, μια περίπτωση απόπειρας εξαγοράς επιχείρησης από το κρά-

τος,, σύμφωνα με το άρθρο 106§3 του Συντάγματος: επρόκειτο για την εκμετάλλευση των κοι-

τασμάτων του Πρίνου, στη Θάσο, την αναγκαστική συμμετοχή του ελληνικού Δημοσίου στο