Λ
ΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Τ
ΗΣ
Α
ΡΧΗΣ
199
Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, με αποστολή την ανάληψη στοχευμένης δράσης για
την άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. Ο πιο σημαντικός σταθμός για την ανα-
δυόμενη ευρωπαϊκή περιφερειακή πολιτική ήταν αναντίρρητα η Ενιαία Ευρωπαϊκή
Πράξη (1986), με την οποία συντελείται η συστοίχιση της περιφερειακής, της αγροτικής
και της κοινωνικής πολιτικής της Κοινότητας με τον ευρύτερο στόχο της οικονομικής και
της κοινωνικής συνοχής. Με τα άρθρα 130Α-130Ε εισάγεται για πρώτη φορά νομική βά-
ση για τη χάραξη και υλοποίηση περιφερειακής πολιτικής, ενώ λίγο αργότερα (1988)
κωδικοποιούνται και ενοποιούνται οι κανονισμοί για το σύνολο των διαρθρωτικών τα-
μείων, τα οποία πλέον εντάσσονται στην υπηρεσία της γενικότερης «πολιτικής για τη συ-
νοχή». Σε πολιτικό επίπεδο, οι προσχωρήσεις της Ελλάδας και των χωρών της Ιβηρικής
Χερσονήσου (Ισπανία, Πορτογαλία) αναδεικνύουν την ανάγκη εντατικοποίησης και εμ-
βάθυνσης των προσπαθειών της Κοινότητας, για συνδρομή στις πιο αδύναμες αναπτυξι-
ακά περιοχές της ευρωπαϊκής επικράτειας. Ακολούθως, με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ,
συγκαταλέγεται για πρώτη φορά στους στόχους της Ένωσης η οικονομική και κοινωνική
συνοχή, καθώς και η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών, ενώ ιδρύονται το Ταμείο
Συνοχής ως χρηματοδοτικός φορέας και η Επιτροπή των Περιφερειών ως συμβουλευ-
τικό όργανο
615
. Την περίοδο 1994-1999 συντελείται ο διπλασιασμός των πόρων των πε-
ριφερειακών ταμείων, οι οποίοι αντιστοιχούν πλέον στο ένα τρίτο του προϋπολογισμού
της Ένωσης. Συγχρόνως, νέες προκλήσεις έθεσε το 2004 η μαζική ένταξη στην ευρωπαϊ-
κή οικογένεια δέκα νέων χωρών, η καθεμία με διαφορετικό υπόβαθρο, βιοτικό επίπεδο
και αναπτυξιακή αφετηρία
616
.
Η Συνθήκη της Λισαβόνας αποτελεί τον πιο πρόσφατο σταθμό και, συνάμα, την ευκαιρία
για την προσθήκη μιας εδαφικής διάστασης στην πολιτική συνοχής. Η περιφερειακή πο-
λιτική της Ένωσης στοχεύει, σύμφωνα με τη νέα διατύπωση της Συνθήκης, στην «
ενίσχυ-
ση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής της συνοχής
». Σε τι συνίστανται οι τρεις
αυτές διαφορετικές εκφάνσεις της πολιτικής συνοχής; Σύμφωνα με την Επιτροπή, η οι-
κονομική και κοινωνική συνοχή ταυτίζεται «
με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και
της πράσινης οικονομικής ανάπτυξης στις περιφερειακές οικονομίες και την παροχή κα-
λύτερων υπηρεσιών
, περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης και καλύτερης ποιότητας
ζωής στους κατοίκους»
617
. Αντίστοιχα, η εδαφική συνοχή αφορά την αρμονική ανάπτυ-
ξη όλων των περιοχών, καθώς και «
την μέριμνα ώστε οι πολίτες τους να είναι σε θέση
να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τα εγγενή χαρακτηριστικά των περιοχών αυτώ
ν»
618
. Με
τον τρόπο αυτό, σύμφωνα πάντα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ποικιλομορφία μετα-
τρέπεται σε πλεονέκτημα, το οποίο συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη όλης της Ένωσης.
Πάντως, η περαιτέρω εξειδίκευση και αποσαφήνιση των συγκεκριμένων όρων, ει δυνα-
τόν στο κείμενο των ίδιων των Συνθηκών, θα συνέβαλε στην καλύτερη κατανόησή τους
615. Άρθρα 158-162 της Συνθήκης του Μάαστριχτ.
616. Με τη διεύρυνση του 2004, ο πληθυσμός της Ένωσης αυξήθηκε κατά 20%, αλλά το ΑΕΠ της μόλις κατά 5%.
617. Ειδική έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περιφερειακή πολιτική, σειρά «Η Ευρώπη με απλά λόγια»,
Βρυξέλλες, 2014, διαθέσιμη στον παρακάτω διαδικτυακό σύνδεσμο (τελευταία πρόσβαση 04.05.2016): http://
europa.eu/pol/pdf/flipbook/el/regional_policy_el.pdf.618. Πράσινη Βίβλος για τη συνοχή - Μετατροπή της εδαφικής ποικιλομορφίας σε προτέρημα, σ. 3.