33 / 64
ΘΕΣΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Εισαγωγικό κεφάλαιο
7
δηλώνονταν οι πολιτικές των δύο υπερδυνάμεων, τόσο στην ίδρυση, όσο και στη λει-
τουργία, κυρίως, όμως, στη διαμόρφωση των σκοπών τους. Οι τελευταίοι εντάσσο-
νταν στη στρατηγική τους που αναπτύσσονταν μεν σε παγκόσμια κλίμακα, εκδηλώνο-
νταν όμως σε γραμμές αντιπαράθεσης, κυρίως, στον ευρωπαϊκό χώρο.
Υπό αυτή την έννοια, δεν ήταν καθαρές ευρωπαϊκές εμπνεύσεις και κυρίως ευρω-
παϊκού ελέγχου πρωτοβουλίες ευρωπαϊκής συνεργασίας. Η πρώτη καθαρά ευρωπαϊ-
κή πρωτοβουλία, από την ανωτέρω οπτική, ήταν η ίδρυση της ΕΚΑΧ το 1951, που θε-
σμοποίησε την ευρωπαϊκή συνεργασία μέσα από νέες μορφές δράσης, και η ΕΖΕΣ το
1959, που επεδίωξε να θεσμοθετήσει την αγγλοσαξωνική πρωτοβουλία της χαμηλής
και εφικτής οικονομικής συνεργασίας, όταν φάνηκε ότι η γαλλογερμανική συνεργα-
σία μπορούσε να εξελιχθεί σε πρωτοβουλία μείζονος ιστορικής σημασίας.
Γ. Η αφετηρία της Ενωμένης Ευρώπης
1. Η προσπάθεια πολιτικής ενοποίησης: το Συμβούλιο της Ευρώπης
Οι ανωτέρω περιγραφόμενοι διεθνείς οργανισμοί, όλοι ανταποκρίθηκαν στην
ανάγκη κοινής προσπάθειας για την αντιμετώπιση των δυσχερών συνθηκών, που κα-
τέλειπε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, κυρίως στον αμυντικό τομέα και τον τομέα της οι-
κονομικής ανασυγκρότησης, και μπορεί σ’ αυτούς πρωταγωνιστικό ρόλο να έπαιξαν
οι κυριότεροι ευρωπαϊκοί λαοί και οι αναδυόμενες μεγάλες δυνάμεις, αλλά όλοι υπε-
ρέβησαν την ευρωπαϊκή ιδέα, ως γενεσιουργό αιτία της ενωσιακής ευρωπαϊκής δια-
δικασίας, και εξελίχθησαν σε οργανισμούς με παγκόσμια εμβέλεια.
Η ιδέα αυτή μπορεί να ανταποκρινόταν στις γενικότερες συνθήκες της εποχής και
είχε γίνει στο παρελθόν αντικείμενο οραματικών προσεγγίσεων, εν τούτοις τώρα φαί-
νεται ότι ήταν μακράν και έξω από τις προθέσεις των ιδρυτών των ανωτέρω παραδο-
σιακών διεθνών οργανισμών.
Εγγύτερα προς αυτόν φαίνεται ότι βρέθηκε ο Winston Churchill στις 19.9.1946,
όταν σε λόγο του στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, πρότεινε την ίδρυση των Ηνωμένων
Πολιτειών της Ευρώπης. Με αφορμή αυτή την πρόταση συστάθηκε η «Ευρωπαϊκή Κί-
νηση», που κατέληξε στην ίδρυση, στις 5.5.1949, του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενός
οργανισμού, που σήμερα αριθμεί στους κόλπους του 47 κράτη μέλη από τα 10 ιδρυ-
τικά μέλη, σκοπός του οποίου είναι ο στενότερος δεσμός μεταξύ των μελών του για τη
διαφύλαξη και την ενίσχυση των πολιτικών ιδεωδών που είναι κοινά για να προωθή-
σει, μέσω της ενίσχυσης αυτής, την οικονομική και κοινωνική τους πρόοδο.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η δραστηριότητα του Συμβουλίου της Ευρώπης
απέβλεψε στη δημιουργία στον ευρωπαϊκό χώρο ενός κοινού, δημοκρατικού και νο-
μικού κεκτημένου επαγρυπνώντας για τη διαφύλαξη των θεμελιωδών αρχών και αξι-
ών, που είχαν αποτελέσει τις κοινές αξίες των ευρωπαϊκών λαών: τα δικαιώματα του
ανθρώπου, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Με παράλληλη ενίσχυση της κοι-
νής ευρωπαϊκής συνείδησης, που βασιζόταν και βασίζεται στην πολιτιστική ταυτότη-
τα και εξ ίσου στον σεβασμό και την ανοχή της ετερότητας, ως θεμέλιο της σύγχρο-
νης δημοκρατικής κοινωνίας, δημιούργησε τον πιο σύγχρονο δικαστικό μηχανισμό
προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, που παρήγαγε μια υποδειγματική και