Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΤΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Η ΘΕΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Ακόμη έκφανση της κοινωνικής αναγνωρισιμότητας του γάμου

αποτελεί το γεγονός ότι οι σύντροφοι καλούνται να ικανοποιήσουν

μια σειρά από κοινωνικούς κανόνες, προκειμένου να γίνουν κοινω-

νικώς αποδεκτοί, τ.ε. προκειμένου να τύχουν κοινωνικής επιδοκι-

μασίας (π.χ. προσκλήσεων προς συμμετοχή σε ομαδικά γεγονότα

του κύκλου τους, δεξιώσεις, parties, εκδρομές, ακόμη και σε επίσημες

επαγγελματικές συναθροίσεις) ή -έστω- να αποφύγουν την κοινω-

νική αποδοκιμασία τους (λ.χ. ως «πόρνων», «αμαρτωλών», «παλλα-

κών», «συζύγων εξ ευωνύμων» κ.τ.λ.) ή των τέκνων τους (ως εξωγά-

μων με νομική έννοια ή και απλώς κοινωνική-αισθητική-ευγονική,

λ.χ. «μούλικων», «μπάσταρδων» κ.τ.τ.).

1. Το πρόβλημα

Από μόνη της η ετερονομία των γαμικών ηθών τα ανάγει στην

συλλογική ηθική, αν όχι στην τέχνη της πολιτικής, της οποίας η σχέ-

ση με την (εδώ εξεταζόμενη) ατομική ηθική είναι άκρως προβλημα-

τική

, αναγόμενη μάλλον στις θεωρίες του ενστίκτου (για τις οποί-

ες βλ. παρακάτω 5). Έτσι η προεκτεθείσα αξιώσιμη κοινωνική ανα-

γνωρισιμότητα του γάμου -η θεσμοποίησή του- αποτελεί ίσως και

το καιριότερο πλήγμα κατά της προσωπικής ελευθερίας του

προσώπου. Τούτο ισχύει τόσο νομικώς, όσο και καθαρά κοινωνι-

κώς, καθώς η κοινωνία δεν οργανώνεται μόνον νομικά. Πράγμα-

τι, σε κάθε απόκλισή του από τα παραδεδομένα πρότυπα -όχι ανα-

γκαία δε παράβαση της γαμικης συμφωνίας-, π.χ. στην περίπτω-

ση του χωρισμού, ο έγγαμος ευρίσκει μπροστά του την οργανωμέ-

νη κοινωνία. Έτσι ο χωρισμένος αποστασιοποιείται από τους εγγά-

μους φίλους του, η χήρα, προεχόντως η ζωντοχήρα είναι έννοια συ-

νώνυμη της πόρνης, ιδίως στη λογοτεχνία

, μέχρις ότου καταφέρει

να επωφεληθεί τελεσφόρως της πορνικής της δραστηριότητάς της,

δηλαδή μέχρις ότου ξαναπαντρευθεί, οπότε επανεντάσσεται στην

κοινωνία και η παραγωγός της επανένταξής της αυτής δραστηριό-

τητά της καθαγιάζεται.

7. Έρευνα γύρω από την ακανθώδη σχέση μεταξύ τους βλ. α.ά. σε

Πολίτη

, John

Rawls (1921-2002) - H επανασύνδεση ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας, ΕΦΕ

2003, τεύχ. 59, 186-189.

8. Βλ. π.χ. τη χήρα Κατερίνα στο «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του

Καζαντζά-

κη

κ.ά.