Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΤΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Τα παραπάνω ισχύουν πολλώ μάλλον στο πλαίσιο του οποιουδή-

ποτε εκάστοτε ισχύοντος οικογενειακού δικαίου, σε περίπτωση νο-

μικών παραβάσεων της γαμικής συμφωνίας, αλλά ακόμη και στην

περίπτωση νόμιμων ενεργειών απόκλισης από το γάμο: Ο τιμω-

ρητικός χαρακτήρας της δίκης του διαζυγίου -οι εκατέρωθεν προ-

σωπικές βολές και μαρτυρίες-, η μακρά -στην καλύτερη περίπτωση

υπερτριετής- αναμονή για την αποκατάσταση της αντιστοιχίας της

νόμιμης ζωής προς την θέληση του προσώπου, όλ’ αυτά και πολλά

άλλα θίγουν καίρια την αξιοπρέπεια του εγγάμου, που πλείστες φο-

ρές προτιμά να τα αποφύγει στέργοντας τον ανεπιθύμητο γάμο του

και ζώντας πια μόνον κρυφίως, συχνά δε και κατά μόνας, την προ-

σωπική του αλήθεια.

Ο γάμος είναι ο κατ’ εξοχήν θεσμός, που -μετά την καταρτισή

του- αδιαφορεί παγερά για τα ανθρώπινα συναισθήματα. Εδώ προ-

σήκει μια διευκρίνιση: Αυτή καθ’ εαυτήν η νομική δέσμευση ελάχι-

στα επηρεάζεται από τα συναισθήματα του δεσμευόμενου. Όμως

η συμβατική δέσμευση από την πώληση ή από άλλες δικαιοπραξί-

ες πολύ λίγη σχέση έχει αφ’ εαυτής με τα ανθρώπινα συναισθήματα,

με αυτήν δε την έννοια τα σέβεται, καθώς τα αφήνει εξ ορισμού άθι-

κτα. Τουναντίον η σύμβαση του γάμου δεσμεύει και ρυθμίζει απο-

κλειστικώς τα αισθήματα του ανθρώπου, τα άδηλα και τα κρύφια

της ανθρώπινης ψυχής. Ο έ γγαμος οφε ί λ ε ι έ ναντ ι της πο -

λ ι τ ε ί ας ως οργανωμέ νης κο ι νων ί ας να αγαπά ή έστω να

συμβιοί με την ουσιαστικότερη έννοια του όρου, την ψυχική, ακό-

μη και αν η «καρδιά» του διαφωνεί. Η κοινωνική αναγνωρισιμότητα

του γάμου αποτελεί σε τελευταία ανάλυση το πρόσκομμα ακόμη και

της θετικής γαμικής ελευθερίας, με χαρακτηριστικότερο ίσως παρά-

δειγμα εργασίας την κοινωνική διαμάχη μεταξύ Μοντέκων και Κα-

πουλέτων, που καθιστούσε αδύνατη την κοινωνική αναγνωρισιμό-

τητα του δεσμού του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας: Εδώ λοιπόν ο κα-

θώς πρέπει μελλόνυμφος οφείλει να μην αγαπά.

Στο ψυχολογικό επίπεδο εμφαντική απόδειξη της σύγκρουσης της

κοινωνικής αναγνωρισιμότητας και της ανθρώπινης ελευθερίας ως

ηθικών θεμελίων του γάμου ή -κατ’ άλλη διατύπωση- της ανθρώπι-

9. Όπως ο Άγιος Αλέξιος, ο άνθρωπος του Θεού, ο καλούμενος παρακάτω §4.VI.3

γι’ αυτόν το λόγο και “άγιος προστάτης του διαζυγίου”.