ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

218

§ 27.– Η ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Αυτοδιοίκηση είναι η αυτοτελής (με ίδια ευθύνη) άσκηση δημόσιας διοίκησης

από ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, με τη σύμπραξη του συνόλου των

μελών του και υπό την εποπτεία του κράτους. Από τον ορισμό αυτό προκύπτουν

τα πέντε ουσιώδη εννοιολογικά στοιχεία της αυτοδιοίκησης: 1) η ύπαρξη ενός

νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, 2) η σύμπραξη των μελών του κατά την

άσκηση της δημόσιας διοίκησης που ανατίθεται σ’ αυτό, 3) η αυτοτέλειά του απέ-

ναντι στο κράτος και στους άλλους φορείς δημόσιας εξουσίας, 4) η εποπτεία του

κράτους και 5) η άσκηση δημόσιας διοίκησης (η διαχείριση διοικητικών υποθέσε-

ων). Τα τέσσερα πρώτα στοιχεία συνιστούν το τυπικό (το οργανωτικό) μέρος -την

«τυπική έννοια»- της αυτοδιοίκησης, ενώ το πέμπτο στοιχείο αποτελεί το ουσια-

στικό μέρος ή το περιεχόμενο -την «ουσιαστική έννοια»- αυτής.

1. Η ύ π α ρ ξ η ε ν ό ς ν ο μ ι κ ο ύ π ρ ο σ ώ π ο υ δ η μ ο σ ί ο υ δ ι κ α ί ο υ .

– Πρώτο ουσιώδες εννοιολογικό στοιχείο της αυτοδιοίκησης είναι η ύπαρξη ενός

νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, που διακρίνεται από το κράτος. Η νομι-

κή προσωπικότητα θεωρείται τώρα ως αναγκαία προϋπόθεση της αυτοδιοίκησης.

Η γνώμη, που υποστηρίχτηκε στην παλαιότερη γερμανική επιστήμη και κατά την

οποία η έννοια της αυτοδιοίκησης είναι δυνατή και χωρίς νομική προσωπικότη-

τα, δεν υποστηρίζεται πια· το ισχύον δίκαιο των αγγλοσαξωνικών χωρών, στις

οποίες η γνώμη αυτή ανεύρισκε τέτοια αυτοδιοίκηση, απονέμει νομική προσω-

πικότητα στους αυτοδιοικούμενους οργανισμούς. Κατά της νομικής προσωπικό-

τητας των οργανισμών της αυτοδιοίκησης δεν μπορούν ν’ αντιταχθούν οι σοβα-

ρές θεωρητικές αντιρρήσεις που προβάλλονται κατά της νομικής προσωπικότη-

τας του κράτους

· γιατί η νομική προσωπικότητα απονέμεται σ’ αυτούς από το δί-

καιο ενός ανώτερου οργανισμού, δηλαδή του κράτους.

Φορείς αυτοδιοίκησης μπορούν να είναι μόνο τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δι-

καίου που έχουν μέλη, δηλαδή τα σωματεία δημοσίου δικαίου

. Η αυτοδιοίκηση

δεν είναι δυνατή στα ιδρύματα δημοσίου δικαίου, γιατί δεν υπάρχει το δεύτερο

εννοιολογικό στοιχείο αυτής, δηλονότι η σύμπραξη των μελών. Τα σωματεία δη-

μοσίου δικαίου διακρίνονται σε ε δ α φ ι κ ά (εδαφικά νομικά πρόσωπα δημοσί-

ου δικαίου ή χωρικά σωματεία) και μ η ε δ α φ ι κ ά . Στη διάκριση αυτή στηρίζε-

ται η διάκριση της αυτοδιοίκησης σε τ ο π ι κ ή κ α ι ε ι δ ι κ ή ή κ α θ ’ ύ λ η ν .

Φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης είναι εδαφικά νομικά πρόσωπα, ενώ φορείς της ει-

δικής είναι μη εδαφικά νομικά πρόσωπα. Η έννοια των εδαφικών νομικών προ-

σώπων δημοσίου δικαίου αναπτύχθηκε στη γερμανική επιστήμη, η οποία εντάσ-

1. Βλ. παραπάνω, σ. 122.

2. Βλ. παραπάνω, σ. 215.