31 / 40
221
Η γενική θεωρία της αυτοδιοίκησης
Η σύμπραξη των μελών του νομικού προσώπου στη διοίκησή του μπορεί να είναι
άμεση (άμεση αυτοδιοίκηση) ή έμμεση (έμμεση ή αντιπροσωπευτική αυτοδιοίκη-
ση) ή εν μέρει άμεση και εν μέρει έμμεση (μικτή αυτοδιοίκηση). Η έμμεση αυτοδι-
οίκηση είναι ο κανονικός τύπος της σύγχρονης αυτοδιοίκησης και ιδίως της τοπι-
κής. Η μικτή τοπική αυτοδιοίκηση καθιερώνεται ιδίως στην Ελβετία και στις Ηνω-
μένες Πολιτείες της Αμερικής. Η εκλογή τουλάχιστον των διοικούντων οργάνων
(αρχών) του νομικού προσώπου από τα μέλη του αποτελεί εννοιολογικό στοιχείο
όχι μόνο της τοπικής αλλά και της καθ’ ύλη αυτοδιοίκησης. Ο διορισμός των αρ-
χών του νομικού προσώπου από το κράτος είναι απόλυτα ασυμβίβαστος με την
έννοια της αυτοδιοίκησης και αντίκειται προφανώς και στη γραμματική έννοια της
λέξης «αυτοδιοίκηση», η οποία σημαίνει το αντίθετο της «διοίκησης» από έναν
άλλο (το κράτος). Με άλλες λέξεις, ο πολίτης είναι στην αυτοδιοίκηση υ π ο κ ε ί -
μ ε ν ο (φορέας) και όχι, όπως στην κρατική διοίκηση, α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο της δη-
μόσιας διοίκησης.
3. Η α υ τ ο τ έ λ ε ι α . – Η αυτοτέλεια σημαίνει εδώ, ότι το νομικό πρόσωπο δια-
χειρίζεται με δ ι κ ή τ ο υ ε υ θ ύ ν η τις υποθέσεις που ανατίθενται σ’ αυτό, δη-
λαδή τα όργανά του ενεργούν στο πλαίσιο των νόμων ελεύθερα και δεν υπόκει-
νται σε διαταγές των οργάνων του κράτους ή οποιουδήποτε άλλου φορέα δημό-
σιας εξουσίας. Με άλλα λόγια, η ιδία ευθύνη σημαίνει, ότι αποφασιστικός παρά-
γοντας κατά τη διαχείριση των υποθέσεων του νομικού προσώπου είναι η θέ-
λησή του και όχι η θέληση του κράτους ή άλλου φορέα δημόσιας εξουσίας. Συ-
νεπώς, η αυτοτέλεια περιλαμβάνει το δικαίωμα του νομικού προσώπου και ν ’
α π ο φ α σ ί ζ ε ι κ υ ρ ι α ρ χ ι κ ά , αν και πώς θα διεκπεραιώσει μια υπόθεσή
του, και να ε κ τ ε λ ε ί τη σχετική απόφαση με δικά του όργανα.
Η αυτοτέλεια είναι η αναγκαία συνέπεια και ο αποκλειστικός σκοπός της νομι-
κής προσωπικότητας και, επομένως, δεν αποτελεί αποκλειστικό χαρακτηριστικό
γνώρισμα της αυτοδιοίκησης αλλά ολόκληρης της αποσυγκεντρωμένης (έμμεσης
κρατικής) διοίκησης γενικά. Πράγματι, με την απονομή νομικής προσωπικότη-
τας σε έναν οργανισμό ή μια υπηρεσία, αυτός ή αυτή αποχωρίζεται από την άμε-
ση κρατική διοίκηση, δηλαδή από τη δημόσια διοίκηση που ασκείται στο όνο-
μα και με την ευθύνη του «νομικού προσώπου» του κράτους, και μεταβάλλεται
σε αυτοτελή φορέα δημόσιας διοίκησης. Η αυτοτέλεια του τοπικού οργανισμού
αποτελεί το αποφασιστικό κριτήριο διάκρισης μεταξύ της τοπικής αυτοδιοίκησης
και της διοικητικής αποκέντρωσης. Η ουσιώδης διαφορά, η οποία υπάρχει μετα-
ξύ των δύο αυτών θεσμών, προκύπτει πράγματι από την αυτοτέλεια των οργανι-
σμών τοπικής αυτοδιοίκησης και έγκειται στο ότι οι αποφάσεις των τοπικών ορ-
γανισμών είναι κ α τ ’ ο υ σ ί α οριστικές και α μ ε τ ά κ λ η τ ε ς , ενώ οι αποφά-
θρο 3 § 2 Συντ. Μεκλεμβούργου - Δυτικής Πομερανίας (1993).- Πρβλ. άρθρ. 237 § 2 Συντ. Πορτογα-
λίας: «Στη δημοκρατική δομή του κράτους ανήκει η ύπαρξη οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης».