ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Η συγκέντρωση και η αποσυγκέντρωση της κρατικής εξουσίας

220

για την τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία αποτελεί μια εφαρμογή τ η ς δ η μ ο κ ρ α τ ι -

κ ή ς α ρ χ ή ς στην εκτελεστική λειτουργία και, ειδικότερα, στην τοπική δημόσια δι-

οίκηση: Ο λαός ενός οργανισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι το ανώτατο όργα-

νό του και ο φορέας της δημόσιας διοίκησης που παραχωρείται σ’ αυτόν από το

κράτος. Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν ταυτίζεται βέβαια θεωρητικά με το δημοκρα-

τικό πολίτευμα. Αυτή αποτελεί ένα σύστημα οργάνωσης της δημόσιας διοίκησης,

το οποίο είναι πολιτικά ουδέτερο, δηλαδή συμβιβάζεται θεωρητικά με οποιοδήπο-

τε πολίτευμα. Εντούτοις, το εν λόγω σύστημα ιστορικά και σύμφωνα με τη φύση

του συμβιβάζεται περισσότερο με το δημοκρατικό πολίτευμα. Πράγματι, τα διά-

φορα μη δημοκρατικά καθεστώτα έτειναν και τείνουν πάντοτε στη συγκέντρωση

της κρατικής εξουσίας στα κεντρικά όργανα του κράτους και ήταν και είναι δυσμε-

νώς διατεθειμένα απέναντι στην αυτοδιοίκηση, η οποία στηρίζεται στη δημοκρατι-

κή αρχή.- Στην παλαιότερη γερμανική επιστήμη

υποστηρίχτηκε η άποψη, ότι η το-

πική αυτοδιοίκηση δεν συμβιβάζεται με τη δημοκρατία και, συγκεκριμένα, με την

αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Η άποψη αυτή δεν είναι ορθή. Η αυτοδιοίκηση είναι

βέβαια ασυμβίβαστη με την έννοια της δημοκρατίας, την οποία ανέπτυξε ο J. J.

Rousseau στο «Κοινωνικό Συμβόλαιο». Αυτός στράφηκε πράγματι κατά κάθε το-

πικής αυτονομίας, γιατί φοβήθηκε τη νόθευση της «γενικής θέλησης» από αυτή

Η δημοκρατία όμως του Rousseau, η οποία προϋποθέτει τη διαρκή άμεση παρου-

σία του λαού ως Κυριάρχου και αρνείται οποιαδήποτε αντιπροσωπεία, είχε πρόδη-

λα υπόψη τα μικρά κράτη και, συνεπώς, δεν συμβιβάζεται με τα σύγχρονα μεγάλα

κράτη, στα οποία είναι απόλυτα αδύνατη η εφαρμογή ενός τέτοιου πολιτεύματος.

Ο Rousseau σε άλλη μεταγενέστερη μελέτη του

αναρωτήθηκε μάλιστα, αν ένα με-

γάλο κράτος μπορούσε να ονομάζεται κράτος και θεώρησε αδύνατη τη διακυβέρ-

νησή του.- Η τοπική αυτοδιοίκηση ορθά θεωρείται ανέκαθεν ως κατ’ εξοχήν δημο-

κρατικός θεσμός και ως ουσιώδης προϋπόθεση για την ύπαρξη ενός φιλελεύθερου

και «καλά λειτουργούντος Συνταγματικού Κράτους»

. Η επιτυχία της δημοκρατίας

στην ευρύτερη κοινότητα (το κράτος) προϋποθέτει την επιτυχία της στη στενότερη

κοινότητα (τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης). Η δημοκρατία πρέπει να οικο-

δομείται από τα κάτω προς τα άνω

5. Βλ.

Ε. Fοrsthοff

, Die Κrise der Gemeindeverwaltung im heutigen Staat, 1932, σ. 21·

Η. Ρeters,

Zentralisation und Dezentralisation, 1928, σ. 26 επ.·

Schmitt

, Verfassungslehre, σ. 272 επ.

6. Βλ.

W. Κägi,

Persönliche Freiheit, Demokratie und Föderalismus (Vom Verhältnis der drei

grundlegenden Freiheiten unserer Rechtsgemeinschaft), σε «Die Freiheit des Bürgers im

Schweizerischen Recht» (Festgabe zur Hundertjahrfeier der Bundesverfassung που εκδόθηκε

από τις Νομικές Σχολές των Πανεπιστημίων της Ελβετίας), 1948, σ. 82.

7. Considérations sur le Gouvernement de Pologne et sur sa réformation projetée, 1771.- Βλ.

W. Κägi,

Föderalismus und Freiheit, Separatabzug aus dem Werk «Erziehung zur Freiheit»,

Eugen Rentsch Verlag Erlenbach - Zürich - Stuttgart, σ. 179.

Friedrich

, op. cit., σ. 297.

9. Άρθρ. 11 § 4 ισχύοντος Συντ. Βαυαρίας (1946): «Η αυτοδιοίκηση των κοινοτήτων υπηρετεί την οι-

κοδόμηση της δημοκρατίας από τα κάτω προς τα άνω». Η διάταξη αυτή περιλαμβάνεται και στο άρ-