ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

219

Η γενική θεωρία της αυτοδιοίκησης

σει σ’ αυτή το κράτος και όλους τους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Κάθε τέτοιο νομικό πρόσωπο περιλαμβάνει τρία στοιχεία, δηλαδή λαό, έδαφος

(χώρα) και εξουσία, και ισχύουν και ως προς την έννοια αυτών ανάλογα όσα εκτέ-

θηκαν σχετικά με την έννοια των στοιχείων του κράτους

. Τίθεται το ζήτημα ποιο

είναι το κριτήριο διάκρισης μεταξύ κράτους και λοιπών εδαφικών νομικών προ-

σώπων δημοσίου δικαίου. Το ζήτημα αυτό είναι ένα από τα περισσότερο αμφι-

σβητούμενα ζητήματα της Γενικής Πολιτειολογίας. Είναι αναμφίβολο, ότι σε σχέ-

ση με το λαό και το έδαφος δεν υπάρχει μεταξύ κράτους και άλλων εδαφικών νο-

μικών προσώπων δημοσίου δικαίου μια π ο ι ο τ ι κ ή αλλ’ απλώς μια π ο σ ο τ ι -

κ ή διαφορά, αφού κάθε τέτοιο νομικό πρόσωπο περιλαμβάνει μόνο ένα τμή-

μα του λαού και του εδάφους του κράτους. Συνεπώς, αν υπάρχει μια ουσιώδης

διαφορά μεταξύ κράτους και άλλων εδαφικών νομικών προσώπων δημοσίου

δικαίου, αυτή πρέπει ν’ αναζητηθεί στο τρίτο στοιχείο (την εξουσία). Η κρατού-

σα και ορθότερη γνώμη δέχεται την ύπαρξη μιας τέτοιας διαφοράς, η οποία συ-

νίσταται στο ότι η εξουσία του κράτους είναι π ρ ω τ ό τ υ π η ή π ρ ω τ ο γ ε ν ή ς ,

ενώ η εξουσία των άλλων εδαφικών νομικών προσώπων είναι π α ρ ά γ ω γ η ή

δ ο τ ή . Αμφίβολο είναι όμως, αν η εξουσία του κράτους είναι κ υ ρ ί α ρ χ η , αν,

δηλαδή, η κυριαρχία είναι ουσιώδες εννοιολογικό στοιχείο του κράτους και το

κριτήριο διάκρισης μεταξύ αυτού και των λοιπών εδαφικών νομικών προσώπων.

Ορθότερη είναι η γνώμη, η οποία λύνει το ζήτημα αυτό καταφατικά

. Σύμφωνα

με όσα εκτέθηκαν, μπορεί να οριστεί η έννοια του εδαφικού νομικού προσώπου

δημοσίου δικαίου, που δεν αποτελεί κράτος, ως εξής: Εδαφικό νομικό πρόσωπο

δημοσίου δικαίου είναι ο λαός, ο οποίος είναι εγκατεστημένος μόνιμα σε ορισμέ-

νο τμήμα του εδάφους του κράτους και οργανωμένος σε νομικό πρόσωπο που

ασκεί παράγωγη (μη κυρίαρχη) εξουσία.

Ουσιώδες εννοιολογικό στοιχείο των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης

είναι η ε δ α φ ι κ ή εξουσία (Gebietshoheit), στην οποία υπόκεινται όλα τα πρό-

σωπα που βρίσκονται στην περιοχή τους. Αντίθετα, οι οργανισμοί της ειδικής

αυτοδιοίκησης, ακόμη και όταν συνδέονται με ορισμένο έδαφος (π.χ. οι Δικηγο-

ρικοί Σύλλογοι), δεν έχουν μια τέτοια εξουσία· στην εξουσία των οργανισμών αυ-

τών υπόκεινται μόνο τα μέλη τους και όχι και τα άλλα πρόσωπα που διαμένουν

στην περιοχή τους· έτσι, για παράδειγμα, στην εξουσία του Δικηγορικού Συλλό-

γου Αθηνών υπάγονται μόνο τα μέλη του, δηλαδή οι Δικηγόροι που είναι διορι-

σμένοι στο Πρωτοδικείο Αθηνών.

2 . Η σ ύ μ π ρ α ξ η τ ω ν μ ε λ ώ ν . – Η άμεση ή έμμεση σύμπραξη των μελών

του νομικού προσώπου κατά τη διαχείριση των υποθέσεών του είναι ουσιώδες στοι-

χείο της σύγχρονης έννοιας της αυτοδιοίκησης. Αυτό είναι αναμφίβολο προκειμένου

3. Βλ. παραπάνω, σ. 125 επ.

4. Βλ. παραπάνω, σ. 117 επ.